Tỷ lệ mắc tiểu đường ngày càng gia tăng trong những năm vừa qua. Theo thống kê Việt Nam có hơn 5 triệu người. Với xu hướng trở về với thiên nhiên thì các bài thuốc đông y trị tiểu đường được nhiều người sử dụng để ổn định đường huyết, ngăn ngừa biến chứng.

1. Quan niệm của đông y về bệnh tiểu đường

Theo Đông y cổ truyền, tên gọi không phải là bệnh “tiểu đường” mà thuộc vào chứng tiêu khát, đã được các y thư cổ Linh khu, Hoàng đế nội kinh, Thiên kim yếu phương nói đến từ rất lâu.

Có 6 nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tiêu khát:

• Ẩm thực bất điều (do ăn uống không hợp lý, khoa học)
• Bẩm thụ tiên thiên bất túc (do di truyền gây nên)
• Ngoại cảm lục dâm (do yếu tố bên ngoài,…)
• Tình chí thất điều (do tâm lý, thần kinh)
• Trường kỳ ẩm tửu, phòng lao bất điều (do sử dụng tửu sắc nhiều và lao lực quá nhiều)
• Cửu phục đan dược (dùng thuốc không đúng, không hợp lý)

6 nguyên nhân trên tác động gián tiếp hoặc trực tiếp, ảnh hưởng đến các tạng phủ, nhất là 3 tạng phế, thận, tỳ, công năng bị rối loạn gây nên tiêu khát. Điển hình như ẩm thực bất điều làm cho tỳ vị bị tổn thương, đồ ăn nhiều chất béo, khó tiêu sẽ làm giảm khả năng chuyển hóa, tiêu hóa thức ăn, làm hao tổn âm dịch.

Theo cố nhân có 6 nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chứng tiêu khát

Người xưa gọi biểu hiện của bệnh này là “tam đa, nhất thiểu” gồm uống nhiều, ăn nhiều, tiểu nhiều, sụt cân nhiều. Tùy vào tình hình sức khỏe của mỗi người, thể trạng bệnh và căn nguyên gây bệnh mà sẽ có những phương pháp, bài thuốc phù hợp.

2. Nguyên tắc trị tiểu đường bằng thuốc Đông Y

Để trị tiểu đường, cổ nhân thường dựa trên cơ sở “tam tiêu” với 3 thể thượng tiêu, trung tiêu và hạ tiêu đại diện cho 3 phần cơ thể: phần trên gồm tâm, phế, phần giữa gồm tỳ, vị và phần dưới gồm can, thận, tiểu trường, đại trường, bàng quang.

Có 3 nguyên tắc cần chú ý khi trị tiểu đường bằng thuốc Đông y

Theo Đông y được khi trị tiểu đường cần chú ý 3 nguyên tắc:

• Vận dụng liệu pháp tự nhiên như xoa bóp, bấm huyệt, dưỡng sinh, trà dược,…Con người và thiên nhiên là một thể thống nhất (thiên nhân hợp nhất), mọi sự khởi phát từ tự nhiên, dựa vào tự nhiên để sinh tồn, phát triển. Do đó, biến đổi của con nhân thể về tâm, sinh, bệnh sẽ chịu ảnh hưởng của tự nhiên rất lớn.
• Nguyên tắc thứ hai là biện chứng luận trị để phù hợp với từng người bệnh. Nhân sinh mỗi người một thể trạng, nên phải dựa vào lâm sàng cụ thể, tuổi tác để trị liệu.
  • Thể Táo nhiệt: biểu hiện với các triệu chứng uống nhiều, ăn nhiều nhưng tiểu nhiều, họng khô, lưỡi đỏ,…thì phù hợp với các bài thuốc Tăng dịch thừa khí.
  • Thể Thận âm khuy hư với các triệu chứng như gầy nhiều, choáng mắt, ù tai, nóng sốt bàn chân, bàn tay, đổ mồ hôi trộm,…thì phù hợp với các bài thuốc Tả quy hoàn gia giảm.
  • Thể Tỳ hư đàm trệ với các triệu chứng béo ứ trệ, ăn kém, chướng bụng, lưỡi bệu, chân tay rã rời,…thì phù hợp với các bài thuốc Hoắc phác hạ linh thang gia giảm
• Nguyên tắc thứ 3 là điều trị toàn diện (nhân thể là một khối thống nhất). Khi điều trị cần chú ý điều chỉnh cả các lục phủ, ngũ tạng gắn thiết, ràng buộc, có mối quan hệ qua lại.

3. Một số bài thuốc Đông y trị tiểu đường

Rất nhiều bài thuốc đông y có hiệu quả trong việc điều trị bệnh đái tháo đường

3.1. Bài thuốc Bổ thận dương, dưỡng thận âm

Bài thuốc này phù hợp cho những người đi tiểu nhiều lần, nước tiểu vẩn đục, cơ thể suy nhược,….

Thành phần:

• Đan bì 20g
• Nhục quế 20g 
• Phụ tử 20g
• Sơn thù du 20g
• Phục linh 20g
• Huyền sâm 20g
• Trạch tả 20g
• Mạch môn 20g

Cách thực hiện:

• Cho các thảo dược trên vào nồi, đổ nước cao hơn khoảng 1-2cm.
• Sắc trên bếp cho tới khi sôi khoảng 15 phút, lượng nước trong nồi còn khoảng ⅔.
• Chắt nước sử dụng liên tục trong 3 tuần.

3.2. Bài thuốc thể trường vị hỏa uất

Thành phần:

• Huyền sâm 32g
• Thiên hoa phấn 32g
• Mạch môn 32g
• Sinh địa 32g
• Hoàng liên 10g

Cách thực hiện:

• Cho tất cả thảo dược trên vào nồi. Thêm khoáng 600ml nước.
• Sắc trên bếp, tới khi còn khoảng ½ nước.
• Dùng hằng ngày, duy trì đều trong 3 tuần 

3.3. Bài thuốc thể phế táo vị nhiệt

Thành phần:

• Sinh thạch cao 60g
• Sinh địa 30g
• Sa sâm 15g
• Đẳng sâm 15g
• Ngọc trúc 15g
• Mạch môn 12g
• Cam thảo 6g

Cách thực hiện:

• Sắc sinh thạch cao trước với 500-600ml nước
• Khi nước sôi cho tất cả nguyên liệu vào và sắc tiếp cho tới khi nước còn khoảng 300ml.
• Chắt lấy phần nước sắc để sử dụng trong ngày. Duy trì dùng đều đặt 3 tuần để đạt hiệu quả.

3.4. Bài thuốc thể thận âm suy

Thành phần:

• Hoài sơn dược 30g
• Sinh địa 15g
• Phục linh 12g
• Trách tả 12g
• Nữ trinh tử 12g
• Đan bì 9g

Cách thực hiện:

• Cho tất cả nguyên liệu vào nội, đổ tới 600-700ml nước lọc.
• Sắc cho tới khi cô đặc lại còn một nửa.
• Chắt lấy nước uống trong ngày. Duy trì uống đều trong 3 tuần.

3.5. Bài thuốc thể ứ huyết

Thành phần:

• Ngũ kinh chi 15g
• Đương quy 12g
• Xuyên khung 9g
• Đào nhân 9g
• Đan bì 9g
• Diên hồ sách 9g
• Hồng hoa 9g
• Xích thược 9g
• Ô dược 6g
• Chỉ xác 9g

Cách thực hiện:

• Cho các thảo dược trên vào nồi sắc, đổ 1 lít nước cho ngập nguyên liệu.
• Sắc cô đặc còn khoảng 300ml nước thì dừng lại
• Chia đều uống trong ngày. Duy trì đều đặn trong 3 tuần.

Ngoài việc sử dụng thuốc Đông y trị tiểu đường, người bệnh tiểu đường cần chú ý một số điều sau:

• Sử dụng duy trì đều đặn
• Sử dụng các bài thuốc đông y từ các thảo dược thiên nhiên sẽ an toàn, lành tính nhưng để hiệu quả thì cần có thời gian dài.
• Hiệu quả cần dựa trên phương diện tổng quát, nên không thể giảm đường huyết ngay sau khi sử dụng
• Chế độ ăn uống khoa học, sinh hoạt điều độ
  • Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tiểu đường là do người bệnh ẩm thực bất điều. Do vậy cần cắt giảm đường, chất béo quá nhiều trong bữa ăn, để cân bằng các chất.
  • Cơ thể lao lực cũng ảnh hưởng tới bệnh. Người bệnh cần nâng cao sức khỏe tổng thể qua việc tập luyện thể dục, dưỡng khí, an thần.

• Phối hợp các phương pháp điều trị
  • Với những tiến bộ về Y học hiện đại, các thảo dược tự nhiên dần được nghiên cứu, bào chế dưới với công nghệ tiên tiến đem lại hiệu quả cao. Người bệnh có thể kết hợp sử dụng các bài thuốc với các sản phẩm thảo dược để bổ trợ.
  • Các thuốc Tây y trị tiểu đường vẫn là một trong những chỉ dẫn được các bác sĩ đưa ra cho người bệnh. Tuy nhiên, người bệnh có thể lắng nghe đáp ứng của cơ thể khi sử dụng, canh chỉnh liều dùng nếu sử dụng kèm thuốc Đông Y. Cần có sự hướng dẫn của những bác sĩ, dược sĩ chuyên môn khi sử dụng.
• Lựa chọn thảo dược có nguồn gốc rõ ràng
  • Mặc dù thảo dược vốn được biết đến rất lành tính, tuy nhiên người bệnh vẫn cần tìm hiểu rõ nguồn gốc của thảo dược, tránh sử dụng thảo dược lẫn tạp chất.
  • Bảo quản thảo dược cẩn thận, tránh để ảnh hưởng bởi nhiệt độ, độ ẩm, nấm mốc, vi khuẩn,…

Với những thông tin về các bài thuốc đông y trị tiểu đường hiệu quả trên đây, hy vọng độc giả đã có thêm được những thông tin bổ ích để chăm sóc sức khỏe của mình và gia đình.